Trao duyên (trích Hồi 7 Truyện Kiều)

Việt Nam / Lớp 10 » Nguyễn Du

Nội dung

“… Cậy em em có chịu lời,
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa.
Giữa đường đứt gánh tương tư,
Keo loan[1] chắp mối tơ thừa mặc em.
Kể từ khi gặp chàng Kim,
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề[2].
Sự đâu sóng gió bất kì,
Hiếu tình[3] khôn lẽ hai bề vẹn hai.
Ngày xuân em hãy còn dài,
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
Chị dù thịt nát xương mòn,
Ngậm cười chín suối[4] hãy còn thơm lây.
Chiếc vành[5] với bức tờ mây[6],
Duyên này thì giữ vật này của chung.
Dù em nên vợ nên chồng,
Xót người mệnh bạc[7] ắt lòng chẳng quên.
Mất người còn chút của tin,
Phím đàn với mảnh hương nguyền[8] ngày xưa.
Mai sau dù có bao giờ,
Đốt lò hương ấy so tơ phím này.[9]
Trông ra ngọn cỏ lá cây,
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.[10]
Hồn còn mang nặng lời thề,
Nát thân bồ liễu[11] đền nghì trúc mai[12].
Dạ đài[13] cách mặt khuất lời,
Rưới xin giọt nước cho người thác oan.
Bây giờ trâm gãy gương tan,
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân!
Trăm nghìn gửi lạy tình quân[14],
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi!
Phận sao phận bạc như vôi!
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng.
Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang!
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!”
[1] Keo loan: thứ keo chế bằng huyết chim loan dùng để gắn kết các vật.
[2] Quạt ước, chén thề: hai người tặng nhau quạt để ngỏ ý ước hẹn trăm năm, uống rượu thề nguyền chung thuỷ.
[3] Hiếu tình: hiếu với cha mẹ, tình với người yêu. Hiếu: một phạm trù đạo đức quan trọng của đạo Nho. Hi sinh quyền lợi tiêng tư, cá nhân, kể cả tình yêu cho hiếu là một nguyên tắc ứng xử phổ biến của người xưa.
[4] Chín suối: tức “cửu tuyền”, chỉ âm phủ - cõi của người chết theo quan niệm xưa.
[5] Vành: cái vòng, xuyến đeo tay. Câu 318: “Xuyến vàng đôi chiếc khăn là một vuông”.
[6] Tờ mây: tờ giấy có trang trí hình mây ghi lời thề nguyền của hai người, cũng có thể là thư từ giữa hai người.
[7] Mệnh bạc: (bạc: mỏng đối lập với hậu: dày dặn) số mệnh bất hạnh.
[8] Đàn và hương: những vật mà Kim - Kiều từng có chung kỉ niệm (đốt hương và gảy đàn bên nhau).
[9] Kiều nhớ đến đêm thề nguyền khi nàng sang nhà Kim Trọng, chàng Kim đã thêm hương vào lò hương, sau khi thề nguyền, nàng đã đánh đàn cho Kim Trọng nghe.
[10] Người xưa tin rằng có linh hông tồn tài khi thể xác không còn. Hồn Đạm Tiên cũng đã hiện về qua làn gió “Ào ào đổ lộc rung cây - Ở trong dường có hương bay ít nhiều”.
[11] Bồ liễu: tên một loại cây, chỉ người phụ nữ yếu đuối.
[12] Trúc mai: cây trúc và cây mai, chỉ tình yêu lứa đôi.
[13] Dạ đài: âm phủ.
[14] Tình quân: (quân: từ tôn xưng có sắc thái tôn trọng) người con gái xưa dùng từ này để gọi người yêu.
Bọn sai nha gây nên vụ án oan sai đối với gia đình Thuý Kiều, nàng buộc phải hi sinh mối tình với Kim Trọng, bán mình lấy tiền hối lộ cho chúng để cứu cha và em khỏi đòn tra khảo dã man. Việc bán mình đã thu xếp xong xuôi, Kiều ngồi trắng đêm nghĩ đến thân phận và tình yêu rồi nàng nhờ em gái là Thuý Vân thay mình kết duyên với Kim Trọng. Đoạn trích sau đây (từ câu 723 đến câu 756) là lời Thuý Kiều nói cùng Thuý Vân. Đoạn trích thể hiện bi kịch tình yêu, thân phận bất hạnh và nhân cách cao đẹp của Thuý Kiều, đồng thời cho thấy tài năng miêu tả nội tâm nhân vật của Nguyễn Du.

(Theo ĐÀO DUY ANH, Từ điển Truyện Kiều, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1974)